Hoe Kunnen We Genezen?
Mensen die leven met onopgelost trauma zijn voortdurend alert op de volgende aanval of levensveranderende gebeurtenis. Wanneer iemand bezig is met een echte of denkbeeldige dreiging, wordt de resulterende angst, woede of teleurstelling weerspiegeld in het lichaam.
Onderzoek toont aan dat traumaslachtoffers vaker ziektes ervaren. Zo blijkt uit het Adverse Childhood Experience-onderzoek dat overlevenden van jeugdtrauma’s maar liefst 5000 procent meer kans hebben om drugs te gebruiken, zelfmoord te plegen en een eetstoornis te ontwikkelen. Spierpijn, ziektes en blessures zijn fysieke manifestaties van deze bezorgdheid.
De Impact van Trauma op de Hersenen
Trauma heeft zo’n ernstige impact vanwege de manier waarop het de hersenen beïnvloedt en uiteindelijk herbedraadt. Wanneer de hersenen in een stressvolle situatie terechtkomen of vastzitten in stress, leidt dit tot fysieke veranderingen en een ingewikkelde reeks levensveranderende symptomen.
In de dierenwereld schudden dieren de bevriezingsreactie veroorzaakt door een levensbedreiging van zich af. Wanneer dieren trauma ervaren, is gedocumenteerd dat ze letterlijk schudden, wat het dier helpt de energie van de traumatische gebeurtenis te ontladen. Ik zie mijn hond Bo, een geredde hond met jeugdtrauma, dit vaak doen wanneer hij getriggerd wordt door fel verlichte neonborden, bouwsteigers, luifels en hoeden en zonnebrillen op mannen in uniform. Hij schudt het af, en ik moedig hem aan door te zeggen: “Schud het af, jongen, schud het af!”
Het Ontstaan van “Trillen als een Blad”
De term “trillen als een blad” wordt vaak gebruikt om een reactie op een angstaanjagende situatie te beschrijven. Trillen of beven, afkomstig uit de limbische hersenen (het deel van de hersenen dat emoties vasthoudt), stuurt een signaal dat het gevaar voorbij is en dat het vecht-of-vluchtmechanisme kan worden uitgeschakeld. Hiermee voltooien ze letterlijk de reactie van het zenuwstelsel om de traumatische ervaring uit het lichaam los te laten.
Dieren sterven vaak als ze niet in staat zijn het trauma af te schudden, maar bij mensen kan het evolueren naar een mentale of fysieke ziekte. Mensen schudden ook trauma af, maar voor sommigen is de schudreactie niet beschikbaar, waardoor het trauma in het lichaam wordt vastgehouden.
Het Probleem van Onvoltooide Reacties
Het probleem ontstaat wanneer iets het zenuwstelsel ervan weerhoudt zijn natuurlijke, op overleven gebaseerde reactie te voltooien, zoals vastgehouden worden, tegen je wil vastgehouden worden of geïmmobiliseerd zijn (een verplichting in het leger of door medicatie van een onwetende medische begeleider) bijvoorbeeld. In deze gevallen kan de ervaring in het lichaam worden opgeslagen, wat kan leiden tot een mentale of fysieke ziekte, of beide – en kan leiden tot de diagnose van een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Impact op Hersenen en Lichaam
Na een traumatische gebeurtenis, een gebeurtenis die een bedreiging vormt voor de persoonlijke veiligheid, worden de hersenen en het lichaam getransformeerd. De dreiging roept een fysieke en emotionele reactie op bij de persoon die de gebeurtenis ervaart, wat ons Sympathische Zenuwstelsel (SNS) activeert – ook wel bekend als vecht-of-vlucht, een noodzakelijke en belangrijke overlevingsrespons.
Na trauma blijft het SNS geactiveerd, waardoor het lichaam en de geest alert blijven. De hersenen en het zenuwstelsel blijven vastzitten in trauma en worden opnieuw bedraad op een manier die genezing een uitdaging maakt. Volgens de overleden neurowetenschapper Paul MacLean bestaan de hersenen uit drie delen, bekend als het triune hersenmodel:
- Reptielenbrein (hersenstam): verantwoordelijk voor overlevingsinstincten en autonome lichaamsprocessen.
- Zoogdierenbrein (limbisch, tussenhersenen): verwerkt emoties en zendt sensorische signalen door.
- Neo-zoogdierenbrein (cortex, voorhersenen): regelt cognitieve verwerking, besluitvorming, leren, geheugen en remmende functies.
Het Vastzitten van de Reptielenhersenen
Het reptielenbrein wordt geactiveerd tijdens trauma en waarschuwt het lichaam om te reageren en in overlevingsmodus te gaan. Dit is wanneer het SNS zich voorbereidt op vecht-of-vlucht. In een niet-bedreigende situatie kan het brein en lichaam deze reactie verlichten en terugkeren naar normaal functioneren, ook bekend als “top-down” controle, hoe onze hersenen gebruik maken van informatie die al door een of meer zintuiglijke systemen naar de hersenen is gebracht. Top-down verwerking is een cognitief proces dat begint met onze gedachten, die vervolgens worden doorgegeven aan lagere functies, zoals de zintuigen. Waarneming wordt gestuurd door cognitie. Je brein past toe wat het weet en verwacht te ervaren en vult de leemtes aan.
Met trauma blijven de stress en hormonen die in de hersenen worden geactiveerd, vastzitten in overlevingsmodus en herstellen niet. Het reptielenbrein blijft klaar om te reageren op dreiging en houdt de overlevende in een reactieve toestand, wat uiteindelijk andere hersenstructuren ertoe aanzet om dienovereenkomstig te reageren. Wanneer je brein constant in de stressmodus is, heeft dit invloed op het lichaam en wordt het gedrag genormaliseerd. Als het brein niet wordt gereset, ontwikkelen sommige overlevenden posttraumatische stressstoornis.
Biologische en Chemische Veranderingen
Er treden biologische en chemische veranderingen op in de hersenen, die letterlijk je leven, welzijn en realiteit kunnen veranderen door het posttraumatische brein. Symptomen, waaronder intrusies, dissociatie, verdoving en opwinding (waar we later dieper op ingaan), worden dan tentoongesteld.
GABA (Gamma-aminoboterzuur)
GABA fungeert als een kalmerend middel dat door de hersenen wordt geproduceerd. Wanneer het lichaam gestrest is, worden de GABA-niveaus verlaagd en neemt adrenaline toe. Het is belangrijk voor de geest en het lichaam dat GABA wordt gereguleerd, zodat het zenuwstelsel kalm blijft.
Een persoon die leeft met onopgelost trauma kan zijn trauma op verschillende manieren opnieuw beleven. Zo kunnen nachtmerries of verontrustende dromen ervoor zorgen dat iemand de ervaring opnieuw doormaakt. Flashbacks zorgen ervoor dat een persoon zich gedraagt of voelt alsof het trauma opnieuw plaatsvindt. Wanneer iemand wordt herinnerd aan de traumatische gebeurtenis, kunnen ze emotioneel en fysiek van streek raken.
Bijvoorbeeld, een Irak-veteraan kan opmerken dat zijn hart sneller klopt (fysiologische reactie) of dat hij zich angstig voelt (emotionele reactie) wanneer hij op het nieuws een verhaal hoort over de oorlog. Dit dringt door in het heden en de huidige toestand van de overlevende, met zich meebrengend de angst en stress van het trauma.
Conclusie
Het omgaan met vastzittend trauma in het lichaam is een complex proces. Het herstel en genezingsproces vereisen vaak professionele hulp en begeleiding. Het begrijpen van de impact van trauma op de hersenen en het lichaam is van cruciaal belang om effectieve behandelmethoden te ontwikkelen.
Met de juiste therapie en benaderingen kunnen overlevenden van trauma leren omgaan met de gevolgen van het trauma en op weg gaan naar herstel. Het is belangrijk om te erkennen dat trauma genezen kan worden, en met de juiste steun en inzet is het mogelijk om de impact van het trauma te verminderen en een gezonder en bevredigender leven te leiden.
Inhoudsopgave